مالیات بر عایدی سرمایه چیست؟

مالیات بر عایدی سرمایه یک اصطلاح کاربردی در مورد انواع سرمایه مانند مسکن ،خودرو ، طلا و رمز ارز می باشد. معافیت مالیات بر عایدی سرمایه، طرح مالیات بر عایدی سرمایه در مجلس و زمان اجرای مالیات بر عایدی سرمایه از مواردی هستند که در این رابطه مطرح می شوند.

همانطور که می دانید در سال های اخیر بسیاری از سرمایه داران در بخش هایی مانند مسکن، خودرو و طلا اقدام به سرمایه گذاری کرده اند. این بخش ها در رشد اقتصاد کشور نقشی ندارند و حتی در بیشتر مواقع می توانند موجب گرانی در بازار شوند! از این رو دولت با اجرای طرح مالیات بر عایدی سرمایه قصد دارد که سرمایه داران را به سرمایه گذاری در سایر بخش ها تشویق کند.

محاسبه مالیات عایدی بر سرمایه از طریق نرم افزار حسابداری انجام می شود. در این راستا نرم افزارهایی مانند نرم افزار سپیدار می توانند در محاسبه دقیق تر این نوع مالیات نقش داشته باشند. در ادامه در مورد این نوع مالیات و تاثیر آن بر اقتصاد صحبت خواهیم کرد.

مالیات بر عایدی سرمایه چیست؟

مالیات بر عایدی سرمایه (capital gains tax) یک نوع مالیات است که به عواید سرمایه ای تعلق می گیرد و هدف از آن نیز کم کردن سود حاصل از سرمایه گذاری در بخش های غیر مولد مانند مسکن است. می توان گفت که این نوع مالیات در دولت های مختلف به عنوان یک سیاست برای رشد و شکوفایی بازار مولد کاربرد دارد. منظور از بخش مولد همان بخش تولیدی بازار است که دولت با دریافت مالیات از بخش غیر مولد قصد دارد سبب رشد آن شود.

سود سرمایه گذاری در بخش های غیر مولد بسیار زیاد است و در صورتی که به آن مالیات تعلق بگیرد، طبیعتا سرمایه گذار به سمت سرمایه گذاری در بخش تولیدی سوق پیدا می کند. این نوع مالیات به سود سرمایه تعلق می گیرد و درصد قابل توجهی از آن به دولت پرداخت می شود. این سود در مورد سهام، مسکن و … صدق می کند. با وجود مالیات بر سود سرمایه، دیگر جذابیت سرمایه گذاری در بخش های غیر تولیدی کم می شود و سرمایه دار به سمت سرمایه گذاری در بازار های تولیدی تمایل پیدا می کند.

مالیات بر عایدی سرمایه املاک و مسکن

یکی از حوزه های پر سود که بر آن مالیات بر عایدی سرمایه تعلق می گیرد، املاک و مستغلات می باشد. شاید این بخش را بتوان به عنوان یکی از سودآورترین های بازار موازی معرفی کرد. این نوع مالیات به خانه های دوم، سوم و … تعلق می گیرد. با کنترل سوداگری در این حوزه از شکست بازار نیز جلوگیری می شود. این روش علاوه بر ایران در بسیاری از کشورهای جهان در حال اجرا است و تا حد زیادی تاثیرگذار بوده است.

می توان گفت که از سال 1913 قانون مالیات بر عایدی سرمایه در حال اجرا می باشد. از این تاریخ نزدیک به صد سال گذشته است و امروزه در بسیاری از کشورها نیز شاهد اجرای آن هستیم. در ایران عواید سفته بازی در بازار مسکن یکی از دلایلی است که سود این سوداگری را از سایر فعالیت های تولیدی و اقتصادی بیشتر کرده است. در نتیجه سرمایه های خرد و کلان به این بخش منحرف می شوند. تا جایی که حتی در زمینه تولید مسکن نیز اقدامی نمی شود و تنها در خرید و فروش آن سرمایه های کلان جابه جا می شوند که منجر به سودآوری برای سرمایه گذاران می شوند.

در این راستا دولت شیوه های بسیار زیادی را مانند مالیات بر خانه های خالی را اجرا کرده است. بر اساس آمار در بازه زمانی بین سال 1385 تا 1395 در حدود 10.5 میلیون واحد مسکونی به واحد های مسکونی کشور اضافه شد! جالب است بدانید که با وجود این تعداد خانه تنها 2.4 میلیون خانواده توانستند صاحب خانه شوند. این موضوع نشان می دهد که خانه های نوساز در طی دهه های اخیر به دست مصرف کننده واقعی نرسیده اند و تنها به جهت افزایش سرمایه خرید و فروش شده اند.

مزایای دریافت مالیات بر عایدی سرمایه مسکن

یکی از حوزه هایی که تمایل به سرمایه گذاری در آن بیشتر از سایر بخش ها است، املاک و مسکن است. بدیهی است که دریافت مالیات در این حوزه می تواند آثار اقتصادی زیادی در برداشته باشد. حتی این کار می تواند در تصمیم گیری های فعالان اقتصادی تاثیر داشته باشد. در اینجا به برخی از مزایای دریافت مالیات بر عایدی سرمایه در حوزه مسکن اشاره خواهیم کرد.

• کم شدن نوسان قیمت مسکن

ایجاد نوسان شدید در قیمت های مسکن می تواند تصمیم گیری فعالان اقتصادی را در این زمینه مختل کند. همین امر زمینه ساز حضور سوداگران در عرصه مسکن می شود. در این راستا نظام مالیاتی برای بخش مسکن می تواند راهگشا باشد. مالیات بر عایدی سرمایه با کم کردن نوسانات قیمت می تواند تاثیر مثبتی بر اقتصاد داشته باشد.

• جلوگیری از سوداگری و تورم

افزایش قیمت مسکن در نتیجه سرمایه گذاری افراطی یا به اصطلاح سوداگری در این زمینه، ایجاد می شود. به جرات می توان گفت که یکی از راهکارهای موثر برای جلوگیری از این افزایش قیمت مسکن، اخذ مالیات بر عایدی سرمایه است. در نتیجه از تقاضای سفته بازانه در این بازار کاسته می شود.

• هدایت سرمایه به بخش تولیدی

همانطور که ذکر شد با اخذ مالیات از عایدی سرمایه در بخش مسکن، طلا، خودرو و … از تمایل به سرمایه گذاری در این بازار کاسته می شود. از این رو با این روند باید شاهد هدایت سرمایه به بخش های مولد و تولیدی باشیم و همین امر می تواند آثار اقتصادی مثبتی ایجاد کند.

مالیات بر عایدی سرمایه چند درصد است؟

مالیات بر عایدی سرمایه می تواند به عنوان ابزاری باشد که فعالیت های بخش های مختلف اقتصادی را کنترل و تنظیم کند. همچنین مالیات بر عایدی سرمایه به عنوان یک درآمد شاخص برای دولت در نظر گرفته می شود. تفاوت قیمت فروش یک ملک، خودرو یا طلا نسبت به قیمت خرید آن سودی است که مالیات باید آن تعلق بگیرد.

نرخ مالیات بر عایدی سرمایه به صورت درصدی محاسبه می شود. ممکن است با توجه به عوامل مختلف این نرخ از 0 تا 40 درصد باشد. این میزان اغلب بر اساس میزان نگهداری ملک یا کالا محاسبه می شود. با توجه به اینکه تا 40 درصد امکان اخذ آن است، بنابراین باید گفت که این نوع مالیات نسبت به سایر مالیات ها نرخ بالاتری دارد.

بر کدام دارایی ها مالیات بر عایدی سرمایه تعلق می گیرد؟

با توجه به اینکه مالیات بر عایدی سرمایه مربوط به بخش غیر مولد است، باید به این موضوع اشاره شود که این نوع مالیات بر کدام دارایی ها تعلق می گیرد. ما در ابتدا به این موضوع اشاره کردیم که این نوع مالیات اغلب مربوط به بخش مسکن، طلا، خودرو و … است؛ اما در این بخش به لیست کامل تری از دارایی هایی که ممکن است به آنها مالیات تعلق بگیرد، اشاره خواهیم کرد.

• ملک و املاک
• وسایل نقلیه و خودرو
• طلا، نقره، پلاتین، جواهرآلات و …
• ارز و رمز ارز

معافیت از مالیات بر عایدی مسکن

باید به این نکته اشاره کنیم که در بخش های مهمی مانند مسکن امکان معافیت از مالیات بر عایدی سرمایه وجود دارد. بر اساس تبصره های ماده 13 این نوع مالیات، هر شخص حقیقی می تواند تا سقف 4 ملک داشته باشد! به شرطی که دوره تملک وی در آن املاک بیشتر از دو سال باشد. تعداد همسر و فرزند بالای 18 سال در این حق تاثیر گذارند و در این حالت وی از پرداخت این نوع مالیات معاف می شود. در صورتی این نوع معافیت به شخص تعلق می گیرد که در طی 5 سال گذشته از این نوع مالیات استفاده نکرده باشد.

معافیت از مالیات بر عایدی خودرو

در یک خانواده اگر 4 نفر از اعضا دارای خودرو باشند، معاف از مالیات بر عایدی سرمایه هستند. اگر این تعداد بیشتر شود باید مالیات پرداخت شود. در صورتی که خودرو پلاک شخصی، غیر تجاری، بالای 18 سال و دوره مالکیت آن بیشتر از دو سال باشد و تنها همین وسیله نقلیه متعلق به شخص باشد، وی از پرداخت مالیات معاف می شود.

مالیات بر عایدی طلا، ارز و رمز ارز

همانطور که می دانید بسیاری از افراد تمایل دارند که برای سرمایه گذاری، پس انداز و … طلا، ارز و رمز ارز خریداری کنند. اغلب این افراد که سرمایه گذار نیستند و شخص عادی تلقی می شوند این سرمایه ها را تا سال ها نگهداری می کنند. همچنین میزان این سرمایه ها بسیار کم است و در نتیجه معاف از مالیات هستند.

در صورتی که این اقلام برای نگهداری کمتر از یک سال باشند، مشمول پرداخت حدود 30 درصد مالیات می شوند. هر چقدر زمان نگهداری بیشتر شود از این میزان کاسته می شود. مالیات بر عایدی طلا، ارز و رمز ارز اغلب از سرمایه دارانی که بخش اعظمی از سرمایه خود را در این را صرف کرده اند، اخذ می شود. نحوه محاسبه مالیات خرید سکه در یک مقاله به صورت جداگانه شرح داده شده اند.

کلام آخر

مالیات بر عایدی سرمایه یکی از روش ها برای جلوگیری از سوداگری در بازارهایی مانند مسکن، طلا و ارز است. از این رو با کسر مالیات از سود حاصل از این سرمایه گذاری ها، سرمایه داران تمایل کمتری برای رفتن به سمت این بازارها خواهند داشت. در نتیجه تعادل در بازار برقرار می شود و سرمایه گذاری ها بیشتر در بخش های تولیدی انجام می شود.