آشنایی با مفاهیم حسابداری شعب متمرکز

تعریف شعبه:

به یک واحد تجاری اطلاق میشود که دور از محل اصلی قرار گرفته و اقدام به فروش کالا یا ارائه ي خدمات مینماید.

اما از دیدگاه حسابداری ، هر شعبه یک مرکز سود تلقی میشود.

نکته:

شعبه شخصیت حقوقی مستقل ندارد و صرفا بخشی از یک واحد تجاری به حساب می آید.

بطور کلی برای حسابداری شعب دو سیستم حسابداری وجود دارد:

1. سیستم متمرکز ( سیستم غیر مستقل )
2. سیستم غیر متمرکز ( سیستم مستقل )

سیستم متمرکز:

در این روش کلیه ي سوابق حسابداری شعبه در اداره ی مرکزی ثبت و نگهداری می شود و شعبه دفاتر حسابداری جداگانه ای ندارد.

سیستم غیر متمرکز:

در این روش شعبه برای عملیات خود از سیستم حسابداری مستقل و جدا از اداره ی مرکزی استفاده میکند و در پایان دوره ی مالی برای تهیه صورت های مالی ترکیبی، خلاصه ی عملیات شعبه به اداره ی مرکزی ارسال میگردد.

سیستم حسابداری متمرکز :

در این سیستم شعبه برای عملیات خود دفاتر جداگانه و مستقل نگهداری نمیکند.

برای تفکیک حساب های شعبه از حساب های دفتر مرکزی، حساب های جداگانه ای مانند بانک شعبه، حساب های دریافتنی شعبه، هزینه های شعبه، کالای شعبه و غیره در اداره ی مرکزی ایجاد میشود .

هزینه های شعبه توسط اداره مرکزی پرداخت میشود و وجوه نقد حاصل از فروش کالا نیز به طور مستقیم به وسیله ی شعبه به حساب بانکی اداره ی مرکزی واریز میگردد.

در بعضی موارد نیز مبلغی به عنوان تنخواه در اختیار شعبه قرار میگیرد تا هزینه های جزئی خود را پرداخت نماید.

اداره ی مرکزی کالای ارسالی به شعبه  به سه روش قیمت گذاری میشود:

1. بهای تمام شده
2. بهای تمام شده + درصد معین سود
3. بهای فروش

بهای تمام شده:

در این روش کالای ارسالی از اداره ی مرکزی به شعبه به بهای تمام شده  فاکتور میگردد و به عبارت دیگر زمانی مورد استفاده قرار میگیرد که نتوان بهای فروش را تعیین نمود و یا اینکه نگهداری کالا برای مدت طولانی امکان پذیر نباشد بعضی از حساب هایی که اداره ی مرکزی بابت عملیات شعبه ایجاد میکند عبارتند از:

• موجودی کالای شعبه :

یک حساب دائمی است و بیانگر بهای تمام شده موجودی کالای شعبه در ابتدای دوره مالی می باشد که با سند افتتاحیه ایجاد گردید است .

در پایان هر سال موجودی پایان دوره شعبه محاسبه میشود و موجودی کالای ابتدای دوره شعبه با حساب کالای شعبه بسته و موجودی پایان دوره شعبه با همین حساب افتتاح میگردد.

• کالای ارسالی به شعبه:

یک حساب موقت است و بیانگر بهای تمام شده کالای ارسالی به شعبه میباشد و در پایان دوره با خلاصه حساب سود و زیان اداره ی مرکزی بسته میشود.

• زیان کالای مفقودی :

یک حساب موقت است که بیانگر بهای تمام شده کالای مفقودی میباشد.

• کالای بین راهی شعبه :

یک حساب دائمی است و به همراه موجودی کالای شعبه در بخش دارایی های جاری ترازنامه نمایش داده میشود.

نکاتی برای روش بهای تمام شده:

پایان دوره مالی مانده حساب موجودی کالای شعبه با حساب کالای شعبه اصلاح میشود.

حساب کالای ارسالی به شعبه در پایان دوره مالی مانده بستانکار دارد و با خلاصه حساب سود و زیان اداره مرکزی بسته میشود.

2 – ارسال کالا به بهای تمام شده + درصدی معین سود:

در این روش، اداره ی مرکزی درصدی به عنوان سود ناویژه مورد انتظار به بهای تمام شده کالای ارسالی اضافه میکند به عبارت دیگر زمانی کاربرد دارد که تعیین قیمت قطعی فروش امکان پذیر نبوده ولی میتوان درصدی را یه عنوان سود ناویژه شعبه برآورد نمود.

نکته:

اگر مانده حساب کالای شعبه در پایان دوره ی مالی مانده بستانکار داشته باشد این سود، سودی است که علاوه بر درصد معین کسب شده است که به آن سود ظاهری گویند و اگر مانده بدهکار داشته باشد زیان ظاهری داریم.

نکته:

منظور از زیان ظاهری مبلغی که کمتر از درصد معین کالا به وسیله شعبه به فروش رفته است.

3 – ارسال کالا به بهای فروش:

در این روش کالای ارسالی به شعبه به بهای فروش برای شعبه ارسال میگردد و شعبه موظف است کالا را به همین قیمت بفروش رساند و نقشی در تعیین قیمت فروش ندارد به عبارت دیگر زمانی مورد استفاده قرار میگیرد که بتوان بهای فروش را مشخص نمود و آن را ثابت نگه داشت.

برخی از تفاوت ثبت های حسابداری این روش با دو روش:

• در زمان ارسال کالا به شعبه ملاک ثبت قیمت فروش میباشد.
• موجودی کالای پایان دوره شعبه نیز ابتدا به بهای فروش از حساب کالای شعبه کسر شده و به بهای تمام شده با خلاصه حساب سود و زیان اصلاح میگردد.
• اگر حساب کالای شعبه مانده داشته باشد با حساب خلاصه حساب سود و زیان بسته میشود.
• برای موجودی کالای ابتدای دوره فرض می کنیم کالا به بهای فروش به شعبه ارسال شده است.
• برای موجودی پایان دوره فرض میکنیم به بهای فروش از شعبه به مرکز برگشت شده است . با انجام این ثبت فرض میشود کالای پایان دوره ی شعبه به اداره ی مرکزی برگشت داده شده و در ابتدای دوره ی مالی بعد دوباره این کالا به شعبه ارسال میشود.