حسابداری شرکت های سهامی
آنچه در ادامه مقاله خواهید خواند
حسابداری شرکت های سهامی :
شرکت های سهامی : شرکت هایی هستند که سرمایه آنها به قطعات مساوی به نام سهام تقسیم شده است و مسئولیت هر یک از مالکین (سهامداران) در قبال تعهدات شرکت حداکثر به میزان مبلغ اسمی سهام می باشد . (یعنی مسئولیت مالکان در شرکت های سهامی محدود است ).
مواردی از قانون تجارت در خصوص شرکت های سهامی :
1 – انواع شرکت های سهامی:
شرکت سهامی خاص:
شرکتی است که کل سرمایه آن از طریق مالکین و موسسین شرکت تامین می شود
شرکت سهامی عام :
شرکتی است که همواره بخشی از سرمایه شرکت از طریق موسسین و مابقی از طریق اعلان پذیره نویسی از عموم مردم تامین می گردد.
2 – حداقل میزان سرمایه برای تاسیس شرکت سهامی عام ” 5 میلیون “ریال و برای شرکت سهامی خاص “1 میلیون” ریال می باشد.
3 – حداقل اعضای هیئت مدیره در شرکت های سهامی عام 5 نفر و در شرکت های سهامی خاص 3 نفر می باشد.
4 – در شرکت سهامی عام حداقل 20 %کل سرمایه شرکت باید از طریق موسسین تامین شده و مابقی از طریق عموم مردم تامین گردد.
از کل مبلغی که توسط موسسین تامین می گردد 35 %آن باید در حسابی تحت عنوان شرکت در شرف تاسیس در بانک سپرده گذاری شود .
5 – حداکثر مبلغ اسمی یک سهم در شرکت سهامی عام می تواند 10.000 ریال باشد و در شرکت های سهامی خاص محدودیتی از این بابت وجود ندارد.
6 – در حال حاضر کلیه شرکتهایی که در بورس اوراق بهادار پذیرفته شده اند باید به صورت سهامی عام باشند و به عبارت ساده تر هر شرکت بورسی سهامی عام نیز است ولی هر شرکت سهامی عام الزاما بورسی نمی باشد.
مزایای شرکت های سهامی :
- عدم تاثیر مهم فوت یا ورود
- جدایی مالیکت از مدیریت
- قدرت بالای جذب سرمایه و سهامداران جدید
- شخصیت حقوقی مستقل
- تداوم فعالیت
- سهولت نقل و انتقال سهام
ارزش سهم :
ارزش اسمی :
منظور از ارزش اسمی مبلغی است که روی برگه سهم درج شده است و سرمایه شرکت بر مبنای این ارزش در اداره ثبت شرکتها به ثبت رسیده است و همواره ثابت است.
کلیه ثبت های حسابداری که در رابطه با سهام در دفاتر و حساب ها انجام می شود بر مبنای ارزش اسمی سهم می باشد زیرا این مبلغ ثابت بوده و با گذشت زمان تغییری نمی یابد
نکته :
همواره سهام عادی و ممتاز در یک شرکت بر مبنای ارزش اسمی بستانکار می شود.
ارزش بازار :
ارزشی است که یک سهم در بازار آزاد بر اساس عرضه و تقاضا پیدا می کند و معامله می شود.
ارزش دفتری:
ارزشی است که از تقسیم خالص دارایی ها (حقوق صاحبان سهام) بر تعداد کل سهام شرکت بدست می آید.
هزینه های تاسیس :
برای تأسیس یک واحد تجاری فعالیت های خاصی انجام میشود. این فعالیتها مستلزم صرف مخارجی است که در ابتدا توسط مؤسسین پرداخت میشود.
این مخارج شامل مخارج حقوقی برای تهیه اساسنامه و شرکت نامه، حق مشاوره، حق الزحمه حسابداری، مالیات، مخارج ثبت و سایر مخارج مربوط به تأسیس است.
پرداخت این مخارج با هدف کسب منافع آتی در طول عمر واحد تجاری صورت میگیرد، لیکن به خودی خود منافع اقتصادی آتی ندارد.
در واقع این مخارج منجر به جریان ورودی وجوه نقد یا کاهش جریان خروجی وجوه نقد نمیشود و بنابراین در تعریف داراییها قرار نمیگیرد.
اگرچه در عمل شرکتها این مخارج را مطابق با قوانین مالیاتی یا دوره های اختیاری به حساب هزینه منظور میکنند، لیکن براساس الزامات استاندارد، در زمان تحمل به عنوان هزینه دوره منظور میشود.
نکته :
طبق استانداردهای حسابداری هزینه تاسیس باید به عنوان هزینه دوره تلقی شده و در دوره وقوع (اولین دوره فعالیت شرکت ) به حساب سود و زیان منظور شود و یا حداکثر طی 10سال مستهلک شود.
طبق قانون تجارت در خصوص شرکت های سهامی 3 مجمع وجود دارد:
1 – مجمع عمومی موسس :
این مجمع کلا یک بار در طول عمر شرکت برگزار می شود پس از آنکه موسسین اولیه شرکت سرمایه اولیه خود را جهت تامین سرمایه شرکت پرداخت نموده اند باید مابقی سرمایه را از طریق مردم پذیره نویسی نمایند .
که در نهایت پس از دریافت بخشی از مبلغ پذیره نویسی و تعهد مابقی مبلغ توسط پذیره نویسان ، موسسین می بایست از کلیه پذیره نویسان جهت شرکت در مجمع عمومی موسس دعوت به عمل آورند .
در این مجمع اساسنامه شرکت به رای گیری گذاشته شده و تصویب می شود و اعضای هیئت مدیره شرکت در شرف تاسیس تعیین می گردد و بازرس قانونی و حسابرس شرکت برای دوره یکساله تعیین خواهد شد .
پس از برگزاری این مجمع اعضای هیئت مدیره منتخب سهامداران مکلف هستند با قبول سمت کتبی و مراحل ثبت شرکت را انجام دهند و شرکت را به ثبت رسانند.
2 – مجمع عمومی فوق العاده :
این مجمع از بابت 4 وظیفه زیر و تصمیم گیری در خصوص آنها تشکیل خواهد شد :
- تصمیم گیری در خصوص افزایش سرمایه
- تصمیم گیری در خصوص کاهش سرمایه
- تصمیم گیری در خصوص تغییر در مفاد اساسنامه
- تصمیم گیری در خصوص انحلال شرکت
نکته :
مجمع عمومی فوق العاده با حضور بیش از نصف سهام دارای حق رای رسمیت خواهد یافت و کلیه تصمیمات در این مجمع به اکثریت 3/2 آرا حاضر در مجمع تصویب خواهد شد.
نکته :
در قانون تجارت منظور از تعداد آرای صاحبان سهام این است که هر شخص به تعداد سهامی که دارد دارای حق رای می باشد و به عبارت دیگر هر برگه سهم دارای یک رای می باشد نه هر نفر یک رای دارد.
3 – مجمع عمومی عادی سالیانه :
طبق قانون تجارت هیئت مدیره مکلف در پایان سال مالی شرکت و حداکثر ظرف مدت 4 ماه از پایان سال مالی صاحبان سهام شرکت را جهت شرکت در مجمع عمومی عادی دعوت نماید .
در این مجمع که با حضور حداقل نصف صاحبان سهام رسمیت می یابد ابتدا گزارش بازرس قانونی و حسابرس شرکت در خصوص صورت های مالی سال گذشته شرکت و عملکرد هیئت مدیره قرات می شود.
سپس پس از رای گیری از صاحبان سهام در خصوص صورت های مالی و توضیحات اعضای هیئت مدیره در خصوص ابهامات و سوالات سهامداران باید از طریق رای گیری بازرس قانونی و حسابرس شرکت برای سال مالی بعد انتخاب شود .
و همچنین روزنامه کثیر الانتشاری که باید آگهی ها و اطلاعات شرکت در آن درج شود انتخاب می شود.
در صورت موافقت سهامداران مبلغی به عنوان پاداش اعضای هیئت مدیره به مدیران شرکت تعلق خواهد گرفت و در نهایت میزان سودی که به ازای هر سهم به سهامداران تعلق می گیرد توسط اعضای مجمع مورد رای گیری و تصویب قرار می گیرد.
نکته :
مبلغ پاداش هیئت مدیره در صورت سودآوری و تصویب مجمع عمومی درشرکت سهامی عام حداکثر 5 %سود پرداختی به سهام داران و در شرکت سهامی خاص حداکثر 10 %سود پرداختی به سهام داران می باشد.
نکته :
البته در خصوص مجمع سالیانه این نکته قابل ذکر است که چنانچه مواردی جهت تصمیم گیری که در صلاحیت مجمع عمومی عادی است و باید در طی سال تصمیم گیری شود می بایست مجمع عمومی عادی تشکیل شود و چون مازاد بر یکبار است از این رو به این مجمع اصطلاحا مجمع عمومی عادی به شکل فوق العاده می گویند.
کاهش سرمایه :
1 – کاهش اجباری سرمایه :
نکته :
در کاهش اجباری سرمایه به علت زیان های وارده هم می توان ارزش اسمی سهام را کاهش داد هم تعداد سهام صادره را کاهش داد.
الف :بر اثر زیان های وارده :
هر گاه زیان های وارده به شرکت حداقل به میزان 50 % سرمایه اسمی شرکت گردد باید هیات مدیره مجمع عمومی فوق العاده را تشکیل تا نسبت به انحلال و یا کاهش سرمایه تصمیم گیری نمایند.
چنانچه رای مجمع عمومی عدم انحلال شرکت باشد باید در همان جلسه تصویب نمایند و سرمایه شرکت را تا مبلغ سرمایه موجود کاهش یابند.
ب :عدم مطالبه به موقع مبلغ باقی مانده تعهد سهامداران :
بر اساس قانون تجارت وصول تعهد صاحبان سهام نباید از 5 سال تجاوز نماید، بنابراین چنانچه در زمان مقرر مطالبات مربوط به تعهد صاحبان سهام دریافت نگردید هیات مدیره موظف است با تشکیل مجمع عمومی فوق العاده صاحبان سهام را نسبت به تقلیل سرمایه دعوت نماید.
این کاهش از طریق کاهش تعداد سهام و یا کاهش مبلغ اسمی سهام صورت میگیرد.
2 – کاهش اختیاری سرمایه :
شرکت های سهامی می تواند با اختیار نسبت به کاهش سرمایه تصمیم گرفته مشروط به اینکه به حقوق صاحبان سهام لطمه ای وارد نگردد.
کاهش اختیاری کاهش سرمایه به یکی از روش های زیر انجام می پذیرد :
الف :کاهش بهای اسمی سهام به نسبت مساوی
ب : پرداخت مبلغ کاهش یافته هر سهم به صاحبان سهام
جهت کاهش سرمایه به روش های فوق تحت شرایط و مقررات خاص ضمن اینکه شرکت موظف است حداقل ظرف مدت یک ماه در روزنامه کثیرالانتشار که آگهی های شرکت در آن منتشر میگردد آگهی کرده و جهت انجام کاهش سرمایه 2 ماه از تاریخ انتشار آگهی گذشته باشد.
حقوق صاحبان سهام شامل موارد زیر میشود :
1 – سرمایه پرداخت شده :
- سهام عادی
- صرف سهام عادی
- سهام ممتاز
- صرف سهام ممتاز
- سرمایه اهدایی
2 – سود انباشته
3 – سایر انباشت های سود
- اندوخته قانونی
- اندوخته احتیاطی
سهام عادی :
سهام عادی در حقیقت سهامی است که بدون هیچ گونه اولویتی در اختیار مالکان شرکت قرار دارد .
دارندگان سهام عادی صاحبان اصلی و نهایی شرکت محسوب می شوند از این رو وضعیت سهامداران عادی در مقایسه با اعتبار دهندگان و طلبکاران شرکت و همچنین سهامداران ممتاز شرکت با مخاطرات بیشتری مواجه است.
بدین معنی که در صورت ورشکستگی ابتدا باید مطالبات طلبکاران و اعتبار دهندگان تسویه گردد سپس در صورتی که منابعی در شرکت باقی مانده باشد سهم سهامداران ممتاز پرداخت خواهد شد و در آخرین مرحله تکلیف سهامداران عادی مشخص می شود .
به عبارت دیگر سهام دار عادی ، سهامداری است که تمایل دارد در شرکت ما سرمایه گذاری نماید در حالی که سهام دار ممتاز ، سهامداری است که شرکت تمایل دارد وی سهامدارش باشد بنابراین در هنگام تسویه و همچنین پرداخت سود این سهام دار ممتاز است که نسبت به سهام دار عادی اولویت دارد.
نکته :
شرکت سهامی از جمله شرکتهایی محسوب می شود که میزان تعهد صاحبان سهام حداکثر به میزان مبلغ اسمی سرمایه گذاری آنها می باشد بنابراین این شرکتها در قبال تعهدات شرکت برای مالکان خود مسئولیت محدودی ایجاد می کند.
ارزش اسمی سهام ممتاز بر روی برگه سهام مشخص می باشد .
معمولا هر ورقه سهام ممتاز دارای یک نرخ سود است که این نرخ سود در هنگام تقسیم سود میزان سودی را که به سهام دار ممتاز تعلق می گیرد نشان می دهد.
سهام دار ممتاز همانند سهام دار عادی مالک شرکت می باشد بنابراین چنانچه در سالی مجمع صاحبان سهام تصمیم بگیرد در آن سال سود سهامی توزیع نکند هیچ یک از سهامداران عادی و ممتاز در خصوص عدم تقسیم سود نمی توانند اعتراضی داشته باشند.
سهام ممتاز با حق مشارکت در سود اضافی :
در صورتی که سهام ممتاز دارای حق مشارکت در سود اضافی باشد این گونه برخورد می کنیم که ابتدا سود سهام ممتاز را طبق همان نرخ خودش محاسبه می کنیم پس از این میزانی که از سود به سهام دار عادی تعلق می گیرد سپس چنانچه سودی باقی مانده باشد سهام دار عادی و ممتاز در سود باقی مانده باهم سهیم می شود .
سهام ممتاز با حق مشارکت کامل :
به این معنی است که صاحبان سهام ممتاز علاوه بر امتیاز دریافت سود سهام در هر سال به میزان نرخ سود سهام ممتاز ، بر مبنای نرخ معین و از پیش تعیین شده ای باید علاوه بر سودی که دریافت نماید در صورت وجود سود بیشتر در باقی مانده سود نیز شریک شوند .
مثلا به سهام ممتاز 1.000 ریال با سود 5 %بدون قابلیت جمع شوندگی با حق مشارکت کامل است علاوه بر دریافت سود به میزان5 %ارزش اسمی سهم مناسبی از هرگونه سود مازاد پس از پرداخت سود به صاحبان سهام عادی تعلق می گیرد.
روش کار در این حالت بدین گونه است که چنانچه سهام ممتاز دارای حق مشارکت کامل باشد ابتدا براساس نرخ از پیش تعیین شده ( 5% ) سود سهام ممتاز پرداخت می شود و معادل همین سود نیز برای سهام دار عادی در نظر گرفته می شود.
حال چنانچه پس از این نوع تخصیص سود به سهامداران عادی و ممتاز بازهم سودی باقی مانده باشد آن سود باقی مانده به نسبت جمع ارزش اسمی سهام ممتاز و عادی بین آنها توزیع خواهد شد .
حسابداری سهام ممتاز قابل تبدیل به سهام عادی :
سهام ممتاز ممکن است با ویژگی قابلیت تبدیل منتشر شود به این معنی که با درخواست و به اختیار صاحبان سهام این گونه سهام ، سهام ممتاز می تواند با سایر اوراق بهادار از جمله با سهام عادی تعویض شود.
از آنجایی که امتیاز تبدیل موجب می شود که صاحبان اینگونه سهام اختیار نگه داری سهام ممتاز اصلی را داشته باشند یا آنها را به سهام عادی تبدیل کنند لذا این مزیت برای سرمایه گذاران بسیار با اهمیت است.
طبق استاندارد های حسابداری شرایط تبدیل و تفاوت بین ارزش اسمی و ارزش بازار سهام ممتاز تاثیری بر نحوه حسابداری این گونه هنگام صدور ندارد.
در خصوص حسابداری تبدیل سهام ممتاز به سهام عادی باید گفت که به دلیل اینکه در این تبدیل ارزش دفتری سهام ممتاز ملاک قرار می گیرد از این رو هیچ گونه سود زیانی از بابت تبدیل سهام ممتاز به سهام عادی در دفاتر شناسایی نمی شود.
و صرفا ارزش دفتری سهام ممتاز (ارزش اسمی+ صرف سهام ممتاز ) باید از دفاتر خارج شده و در ازای آن سهام عادی بستانکار می شود (به ارزش اسمی). مابه التفاوت این 2 به عنوان صرف یا کسر سهام عادی در حساب ها شناسایی می شود.
انحلال شرکت سهامی :
انحلال به معنای پایان فعالیت شرکت است .
شرکت سهامی به دلایل زیر منحل می شود :
- انجام موضوع فعالیت شرکت که شرکت سهامی برای انجام آن تشکیل شده باشد غیر ممکن باشد.
- در صورتی شرکت برای مدت معین تشکیل گردیده و آن مدت منقضی شده باشد مگر اینکه مدت قبل از انقضا تمدید شده باشد.
- در صورت ورشکستگی
- در زمان رأی مجمع عمومی فوق العاده مبنی بر انحلال.
- در صورت صدور حکم قطعی دادگاه.
عملیات تسویه شرکت سهامی:
در زمان تسویه شرکت سهامی که به وسیله مدیران تسویه انجام می گیرد یک حساب با نام (سود و زیان تسویه)در دفاتر ایجاد می گردد و مراحل زیر به ترتیب صورت می گیرد:
- فروش دارایی ها و وصول مطالبات
- پرداخت بدهی ها
- پرداخت هزینه های تسویه
- توزیع وجوه باقی مانده بین صاحبان سهام عادی
دیدگاهتان را بنویسید