انواع دفاتر حسابداری

انواع دفاتر حسابداری رسمی شامل:

دفتر روزنامه:

دفتر روزنامه عمومی دفتری است که کلیه معاملات و رویدادهای مالی یک بنگاه اقتصادی روزانه به ترتیب تاریخ وقوع در آن ثبت می شود.

دفتر کل:

دفتر کل دفتری است که گردش تک تک حساب ها را جداگانه نشان می دهد. پس از آنکه رویدادهای مالی در دفتر روزنامه ثبت شد مبالغ بدهکار و بستانکار هر رویداد مالی به ترتیب در ستون بدهکار و بستانکار حساب مربوط در دفتر کل نوشته می شود که به این کار، انتقال اطلاعات از دفتر روزنامه به دفتر کل می گویند.

دفاتر رسمی را باید قبل از شروع دوره مالی در سازمان امور مالیاتی پلمپ و ثبت می کنیم.

دفتر معین:

بسیاری اوقات در برخی از شرکت ها و موسسات که کارهای آن ها طوری است که نیاز به اطلاعات جزئی و تفضیلی دارند و به راحتی نمیتوانند از دفتر کل استخراج نمایند در نتیجه از دفتر کمکی و فرعی به نام دفتر معین استفاده میکنند.

دفتر تفضیلی:

گاهی اوقات جزئیات دفاتر معین پاسخگوی نیاز ما در موسسات نمی باشد و اگر بخواهیم حسابی را بیشتر شرح دهیم از حساب و دفتر تفضیلی استفاده میکنیم.

اصل های حسابداری:

اصل بهای تمام شده :

طبق اصل بهای تمام شده مبادلات حسابداری در تاریخ وقوع به بهای تمام شده در دفاتر ثبت میگردند. منظور از بهای تمام شده هر دارایی ارزش مبادله ای نقدی آن در تاریخ تحصیل است.

پرداخت های اضافی به علت خرید های نسیه و مدت دار جزء بهای تمام شده دارایی محسوب نمیشود. به مرور زمان که ارزش داراییها تغییر میکند، این تغییر ارزش در بهای ثبت شده دارایی بی اثر است.

اصل تحقق درآمد :

اصل تحقق درآمد، زمان شناسایی درآمد و ثبت آن در حساب ها و صورتهای مالی را تعیین مینماید.

طبق این اصل، درآمد زمانی شناسایی میگردد که دو شرط زیر برقرار باشد:

1.  مبادله یا داد و ستدی صورت گرفته باشد.
2. فرایند کسب سود کامل شده باشد.

تکمیل فرایند کسب سود شامل تکمیل فروش یا انجام خدمت، انتقال مالکیت از فروشنده به خریدار، دریافت وجه نقد یا اطمینان از دریافت وجه نقد در آینده است.

طبق اصل تحقق درآمد، درآمد ناشی از فروش کالا باید در زمان فروش و مطابق( روش فروش )شناسایی گردد. زیرا در تاریخ فروش، فرایند کسب سود، کامل میگردد.

طبق اصل تحقق درآمد، درآمد ناشی از خدمات بر اساس میزان انجام خدمات شناسایی میگردد. زیرا میزان انجام خدمات، مبنایی جهت تشخیص تکمیل فرایند کسب سود است.

مطابق اصل تحقق درآمد، مبالغ پیش دریافت مشتریان نباید به عنوان درآمد دوره محسوب گردد. زیرا فرایند کسب سود در مورد این مبادله هنوز تکمیل نشده است.

اصل تطابق :

بر اساس اصل تطابق، هزینه های انجام شده برای ایجاد درآمد باید به حساب دوره ای که درآمد در آن تحصیل شده است منظور شود. به عبارت دیگر، سود هر دوره تفاوت بین درآمدهای تحصیل شده و هزینه های تحمل شده برای کسب درآمد همان دوره است.

مطابق این اصل، بسیاری از هزینه های انجام شده در دوره جاری، به دلیل داشتن منافع آتی به عنوان دارایی در دفاتر و صورتهای مالی ثبت و گزارش میشوند.

اصل افشا :

اصل افشاء ایجاب میکند که کلیه رویدادها و وقایع مالی با اهمیت مربوط به واحد تجاری به طور مناسب و کامل افشاء گردد. این اصل که بر کلیه جوانب گزارشگری مالی تأثیر دارد، واحد تجاری را ملزم به تهیه اطلاعات مورد نیاز برای بستانکاران و اعتبار دهندگان مینماید.

این اطلاعات میتواند در متن صورتهای مالی یا در یاداشتهای همراه این صورتها، افشاء گردند.

مفروضات حسابداری :

به فرضهای اولیه ای گفته میشود که بنیان اصول حسابداری، استانداردهای حسابداری و روشهای حسابداری را شکل میدهند.

این مفروضات عبارتند از:

•  فرض تفکیک شخصیت
• فرض دوره زمانی
• فرض تداوم فعالیت
•  فرض واحد اندازه گیری

فرض تفکیک شخصیت:

یکی از اساسی ترین مفروضات حسابداری میباشد. زیرا این فرض به هر واحد اقتصادی (اعم از اینکه دارای شخصیت حقوقی یا فاقد آن باشد ) به عنوان یک واحد مستقل از مالک یا مالکان آن و نیز جدا از موسسات دیگر نگاه میکند. با این فرض هر مؤسسه یک شخصیت حقوقی مستقل فرض شده که میتواند دارایی تحصیل نموده، بدهی و هزینه تعهد و درآمد نیز تحصیل نماید.

بر مبنای این فرض، مطالبات و دیون شخصی صاحبان واحد تجاری به اشخاص ثالث، جزء منابع تعهدات واحد تجاری محسوب نمیگردد اگر چه در شرکتهای تضامنی و مؤسسات انفرادی با اینکه شخصیت شرکت یا مؤسسه، مستقل از شخصیت مالک یا مالکان آن میباشد .

اما از نظر قانونی این تفکیک وجود ندارد و بستانکاران این گونه مؤسسات میتوانند طلب خود را از دارایی های مؤسسه یا اموال شخصی صاحبان سرمایه وصول نمایند.

فرض تداوم فعالیت :

در حسابداری فرض بر این است که یک واحد اقتصادی برای یک مدت طولانی و قابل پیش بینی به فعالیت خود ادامه میدهد.

•  بر اساس این فرض داراییها و بدهی ها به جاری و بلند مدت تقسیم میشود.
•  فرآیند اندازه گیری در حسابداری از قبیل ثبت داراییها به بهای تمام شده به جای ارزش جاری متاثر از فرض تداوم فعالیت میباشد.

 فرض دوره ی مالی :

نتایج واقعی عملیات یک واحد تجاری را تنها در زمان تصفیه، یعنی خاتمه عملیات آن میتوان تعیین کرد. از طرف دیگر، بستانکاران، اعتبار دهندگان و اشخاص ذینفع نمیتوانند تا تاریخ انحلال ، از نتایج آن بی خبر باشند.

از این رو عمر واحد تجاری به دوره های زمانی مساوی تقسیم میشود که هر دوره را اصطلاحا (دوره حسابداری) گویند.

دوره مالی ممکن است سه ماهه، شش ماهه یا یکساله باشد. هر دوره مالی را که دوازده ماه طول بکشد اصطلاحا (سال مالی) گویند.

استاندارد حسابداری شماره 11:

دارایی های ثابت به دارایی های اطلاق می شود که:

• به منظور استفاده در تولید یا عرضه کالاها یا خدمات اجاره به دیگران یا برای مقاصد اداری توسط واحد تجاری نگهداری میشود.
• انتظار رود بیش از یک دوره مالی مورد استفاده قرار بگیرد.

دارایی های نامشهود :

1. حق اختراع طبقه
2. حق ثبت و….

دارایی های مشهود:

1. زمین
2. ماشین آلات و تجهیزات
3. ساختمان
4. دارایی های ساخته شده توسط خود شرکت

اندازه گیری دارایی ثابت مشهود:

یک قلم دارایی ثابت مشهود که واجد شرایط شناخت به عنوان دارایی باشد، باید به بهای تمام شده اندازه گیری شود.

• قیمت خرید: شامل عوارض گمرکی و مالیات های غیر قابل استرداد خرید، پس از کسر تخفیفات تجاری
• هر گونه مخارج مرتبط مستقیم و یا غیر مستقیم که برای رساندن دارایی به وضعیت قابل بهره برداری تحمل می شود.

استهلاک دارایی های ثابت:

عمر مفید: عبارت است از :

•  مدت زمانی که انتظار میرود دارایی مورد استفاده واحد تجاری قرار گیرد.
• تعداد تولید یا واحد های مقداری مشابه که انتظار میرود در فرآیند استفاده از دارایی توسط واحد تجاری تحصیل شود.

مبلغ استهلاک پذیر:

بهای تمام شده دارایی یا سایر مبالغ جایگزین بهای تمام شده پس از کسر ارزش باقیمانده آن.

مبلغ دفتری :

ارزش مبلغی که دارایی پس از کسر استهلاک انباشته و زیان کاهش ارزش انباشته مربوط به آن مبلغ در ترازنامه منعکس میشود.

موجودی نقد و بانک:

حساب صندوق:

در موسساتى استفاده مى شود که عملیات جارى آنها، (دریافت و پرداخت ) به صورت نقد را ایجاب می نماید. حساب صندوق شامل :وجه نقد اعم از مسکوک و اسکناس حواله هاى بانکى و سایر اوراقى است که داراى خصیصه وجه نقد باشند.

حساب تنخواه گردان :

در اغلب واحد هاى تجارى براى پرداخت هاى جزئى و مستمر مانند :ایاب و ذهاب و خرید برخى مواد ضرورى و فورى، مقدارى وجه مورد نیاز مى باشد.

پرداخت هاى مذکور از طریق چک غیر عملى مى باشد به آن مقدار وجه تنخواه میگویند و به حسابی که تنخواه در آن ثبت میکنیم تنخواه میگویند.

بانک:

غالبا وجوه نقد شرکت ها و موسسات در حساب های بانکی متمرکز می شود و دریافت ها و پرداخت های آنان از طریق بانک ها صورت می گیرد که به آن حساب ،حساب بانک میگویند.

نکته: حساب بانک نیز یک دارایی است و بدهکار و بستانکار کردن آن شبیه حساب صندوق است. بنابراین زمانی که وجهی به حساب بانکی به نام شرکت واریز می شود در دفاتر شرکت حساب بانک بدهکار و زمانی که از حساب بانک برداشت وجه نقد انجام می شود( با صدور چک یا ارائه دفترچه بانکی ) حساب بانک بستانکار می شود.

استاندارد حسابداری 8 ایران:

موجودی مواد و کالا به دارایی هایی اطلاق میشود که:

•  برای فروش و روال عادی عملیات واحد تجاری نگهداری میشود.
• به منظور ساخت محصول یا ارائه خدمات خریداری شده و نگهداری میشود.
• به منظور ساخت محصول یا ارائه خدمات در فرآیند تولید قرار دارد.
• ماهیت مصرفی دارد و به طور غیر مستقیم در جهت فعالیت واحد تجاری مصرف میشود.

نکات استاندارد حسابداری شماره 3:

درآمد عبارت است : از افزایش در حقوق صاحبان سرمایه بجز مواردی که به آورده صاحبان سرمایه مربوط میشود.

انواع درآمد:

1. درآمد عملیاتی
2. درآمد غیر عملیاتی

درآمد عملیاتی:

از فعالیت های اصلی و مستمر واحد تجاری حاصل می گردد و با عناوین مختلفی از قبیل ،فروش ، حق الزحمه، سود تضمین شده ، سود سهام و حق امتیاز مورد اشاره قرار میگیرد.

فروش کالا:

کالا شامل کالای تولید شده توسط واحد تجاری برای فروش و همچنین کالای خریداری شده جهت فروش مجدد از قبیل کالای خریداری شده توسط یک واحد بازرگانی یا زمین و سایر املاک نگهداری شده برای فروش مجدد است.