مالیات های مستقیم و غیر مستقیم چیست؟ و انواع آن

قبل از تعریف مالیات بهتر است بدانیم هر حسابداری باید اطلاعات کافی از موضوع مالیات و عملکرد و پرداخت مالیاتی داشته باشد. در هر شرکتی به بحث مالیاتی باید توجه ویژه ای شود در واقع مالیات بخشی از درآمدهای جامعه می باشد که از طریق دولت دریافت می شود که دولت از طریق مالیات، مخارج هزینه های خدماتی جامعه را تامین می کند و همچنین بخشی از هزینه های عمومی جامعه را از طریق دریافت مالیات پرداخت می کند. طبق قوانین کشورمان پرداخت مالیات وضع شده اجباری می باشد. عدم پرداخت مالیات جرائمی دارد که باید شخص حقوقی یا حقیقی متقبل شود.

چند سالی می باشد که روش انجام امور مالیاتی از حضوری به صورت غیر حضوری تغییر پیدا کرده است که جهت بارگذاری اطلاعات باید از این سامانه www.tax.gov.ir استفاده نماییم. که در این سامانه تمام اشخاص حقیقی، حقوقی، مشاغل، تجار ملزم به ثبت اظهارنامه مالیاتی و پرداخت آن می باشند. می توان جهت پرداخت مالیاتی از پرداخت الکترونیکی مالیات استفاده نمود. جهت استفاده از این سایت افراد باید ثبت نام نمایند و نام کاربری و رمز عبور دریافت نمایند. انجام ثبت نام برای افراد حقیقی و حقوقی یکسان می باشد تنها تفاوت در این می باشد که افراد حقیقی جهت کد اقتصادی کد ملی خود را وارد می کنند اما افراد حقوقی شماره اقتصادی مخصوص خود را دارند.

انواع مالیات و طبقه بندی نوع آن ها:

نظام مالیات کشور به دو دسته مالیات مستقیم و مالیات غیرمستقیم تقسیم می شود. که به توضیح هرکدام و نوع آن خواهیم پرداخت.

مالیات مستقیم عبارتند از:

1. مالیات بر دارایی: الف- مالیات بر ارث ب-مالیات بر حق تمبر
2. مالیات بر درآمد: الف- مالیات بر مشاغل ب- حقوق پ-مستغلات ت-شرکت ها ج- کشاورزی (معاف)

مالیات غیر مستقیم عبارتند از:

1. مالیات بر واردات: الف- حقوق گمرکی ب- سود بازرگانی پ- حق ثبت سفارش ت- درصدی از ارزش خودروهای خارجی و سایر
2. مالیات بر مصرف و فروش : مالیات بر نوشابه – سیگار- فروش خاویار- حق اشتراک تلفن های خودکار- درصدی از خودروهای داخلی

با انواع مالیات آشنا شدیم و در ادامه مقاله به توضیح هر کدام می پردازیم.

همانطور که گفته شد مالیات بر دارایی (property tax) جز مالیات مستقیم می باشد که مالیات بر دارایی جهت تعدیل ثروت کشور اخذ می شود و انواع آن نیز نامبرده شد. در این نوع مالیات پایه و منبع مالیاتی را ملک و دارایی بیشتر تشکیل می شود در اغلب کشورها این نوع مالیات تحت غالب استفاده از دارایی مطرح شده است. که در ابتدا به توضیح مالیات بر ارث می پردازیم.

مالیات بر ارث: پس از درگذشت فرد اموالی که به وارثانش می رسد مشمول مالیات می شود و وارثانش 6 ماه فرصت دارند که به سازمان امور مالیاتی مراجعه نموده وبا ارائه م

دارک مورد نیاز که عبارتند از صورت اموال و بدهی های فرد متوفی، در اظهارنامه مالیات بر ارث گزارش می نمایند.

وارث به 3 دسته تقسیم می شوند:

نکته: وارثان طبقه اول و دوم نسبت به اموال شهدا مشمول مالیات بر ارث نیستند.

لازم به ذکر می باشد نرخ مالیات بر ارث در سال 95 تعدیل شده و به همین علت اگر تاریخ فوت متوفی در سال 94 و قبل آن باشد طبق قانون قدیم محاسبه می شود اما از سال 95 به بعد طبق قانون جدید محاسبه می شود.

مالیات بر حق تمبر:

• مالیات بر حق تمبر طبق ماده 44 تا 51 قانون مالیات به شرح ذیل می باشد:
• ماده 44 : از طرف بانک ها هنگام چاپ هر برگ چک مبلغ 200 ریال حق تمبر گرفته می شود.
• ماده 45: از اوراقی مانند برات، سفته و سایر اوراق مبلغ 3 در هزار حق تمبر گرفته می شود.
• ماده 46 : طبق این ماده از تمام اسناد قابل انتقال مانند بارنامه هوایی مبلغ 5000 ریال حق تمبر گرفته می شود.
• ماده 47: از تمام قرار داد ها و اسناد که بین بانکها و مشتریان مبادله می شود در صورت ثبت نشدن در دفتر رسمی مبلغ 10,000 ریال حق تمبر دریافت می شود.
• ماده 48: طبق این قانون برای سهام تمام شرکت ها ایرانی به جز شرکت های تعاونی مبلغ 2000 برای حق تمبر دریافت می گردد.
• ماده 49: اگر در اسناد که در متن فوق ذکر شد در خارج از کشور صادر شده باشند اولین شخص گیرنده اسناد باید قبل از هر نوع امضا مسئول پرداخت حقوق مقرر خواهد شد.
• ماده 50: وزارت دارایی مجاز به چاپ اوراقی که مشمول حق تمبر هست می باشد به همین دلیل می تواند درصورت اطلاع متقضی به جای حق تمبر برای صدور قبوض مربوطه مالیات دریافت نماید.
• ماده 51: درصورت تخلف از مقررات، متخلف علاوه بر اصل حق تمبر معادل دوبرابر آن جریمه خواهد شد.

دومین مورد از قانون مالیات مستقیم مالیات بر درآمد هست کله نسبت به درآمد اشخاص حقیقی و حقوقی دریافت می نماید.

1. مالیات بر درآمد مشاغل: طبق ماده 93 قانون مالیات های مستقیم درآمدی که شخص حقیقی از طریق اشتغال یا عناوین دیگر تحصیل می نماید پس از کسر معافیت های مقرر مشمول مالیات بر درآمد مشاغل می باشد طبق ماده 100 ق. م. م مودیان مکلف اند اظهار نامه مالیاتی مربوط به فعالیت های شغلی خود را در یک سال مالیاتی تنظیم و تا آخر خرداد ماه سال بعد به اداره امور مالیاتی به نرخ مذکور در ماده 131 ق. م. م پرداخت نمایند.
2. مالیات بر درآمد حقوق: این نوع مالیات طبق ماده 86 جزء مالیات های تکلیفی می باشد شناسایی مبلغ و پرداخت این نوع مالیات برعهده کارفرما می باشد و پرسنل هیچ وظیفه ای در قبال این امور ندارند.
3. مالیات بر درآمد مستغلات : شامل 3 نوع مالیات می باشند:

الف- مالیات بر درآمد اجاره ب- انتقال املاک و سرقفلی پ- املاک خالی و اجاره داده نشده

4. مالیات بر در آمد شرکت ها: طبق ماده 105 جمع درآمد شرکت ها از طریق فعالیت های انتفاعی پس از کسر معافیت ها و وضع زیان ها به استثنای مواردی که طبق مقررات این قانون دارای نرخ جداگانه ای می باشد مشمول نرخ 25% خواهند بود.

5. مالیات بر درآمد کشاورزی: طبق قانون م. م درآمد حاصل از کلیه فعالیت های کشاورزی و فعالیت های وابسته به آن از پرداخت مالیات معاف می باشند که طبق ماده 81 درآمد حاصل از دامپروری – پرورش ماهی – صیادی – ماهیگیری – باغات اشجار – احیای مراتع – پرورش زنبور عسل – از پرداخت مالیات معاف می باشند.

مالیات های غیر مستقیم:

در ابتدای مقاله بر انواع مالیات های غیر مستقیم اشاره شد که در ادامه به توضیح مختصر مالیات های غیر مستقیم می پردازیم در این نوع مالیات پرداخت کننده آن مشخص نمی باشد و به عبارت دیگر برروی کالاهای مصرفی اشخاص وضع می شود و وصول آن از مصرف کننده می باشد.

مالیات بر واردات: دولت جهت حمایت از تولید داخلی و کسب درآمد واردات را مشمول مالیات نموده است. واردات یعنی کالاهای که در کشورهای دیگر تولید شده و به کشور دیگری وارد می شود.

از سال 1395 براساس توافقات سازمان امور مالیاتی و گمرک تعیین شد که از وارد کننده ها معادل 4% ارزش کالاهای وارد شده علی الحساب دریافت کرده و به حساب دارایی واریز گردد.

نکته مهم: طی بخشنامه ای واحد های تولیدی دارای پروانه بهره برداری و ماشین آلات خط تولید واحدهای تولیدی دارای جواز تاسیس از وزارتخانه ذیربط و همچنین شرکت هایی که دارای گواهی خوش حسابی از دارایی می باشند معاف از پرداخت 4% می باشند.

مالیات بر مصرف و فروش:

مالیات بر مصرف روی کالاها کشیده شده به صورتی که مصرف کننده نهایی نمی تواند آن را تشخیص دهد و مصرف کننده هنگام خرید کالا ملزم به پرداخت آن می باشد. البته ممکن است برروی دسته خاصی از کالاها اعمال شود. بصورت نمونه مالیات که فرو ش بنزین از راننده ها بدست می آورند صرف تعمیر و ساخت و نگهداری بزرگراه ها می شود.

کالاهایی مانند:

مالیات بر فروش (sales tax)

در این نوع مالیات در واقع به فروشنده کالا اجازه داده می شود که از مصرف کننده مالیات دریافت نماید. مالیات بر فروش یک از ساده ترین و قدیمی ترین مالیات ها می باشد که معمولا با نرخی یکسان لحاظ می گردد و معایب آن می توان به تجمعی بودنش اشاره کرد.

تعدادی از کالاها وجود دارند که به آن ها مالیات تعلق نمی گردد:

• مواد غذایی مانند تخم مرغ ، شیر
• داروهای تجویزی

برخی از خدمات نیز از پرداخت مالیات معاف می باشند:

• اجاره مسکن
• بیمه ماشین
• خدمات مراقبت از کودکان
• امور حقوقی

مالیات یک نوع هزینه اجباری می باشد که به اشخاص حقیقی یا حقوقی تحمیل می شود فرار از مالیات و عدم پرداخت مجازاتی همچون مسدود شدن حساب بانکی و ممنوع الورود شدن از کشور را به همراه دارد. مالیات دریافتی توسط دولت جهت تامین نیازهای کشور صرف می شود. از اهداف دولت در دریافت مالیات می توان به افزایش در آمد جهت تامین بودجه دولت نیز اشاره نمود اگر مخارج کشور بر درآمد فزونی یابد دولت با کمبود بودجه مواجه می شود و اهداف دیگری از مالیات اجرای سامانه یکپارچه مالیاتی – جلوگیری از تبعیض در معافیت های مالیاتی – تشکیل پرونده مالیاتی بصورت الکترونیکی – اعتماد به سیستم خود اظهاری – استفاده از سیستم الکترونیک به منظور محاسبه و پرداخت مالیات – بهبود مقررات و آیین نامه های امور مالیاتی می باشد.