حسابداری شرکت های تضامنی

شرکت چیست؟

شرکت، عبارت است :

از اجتماع دو یا چند نفر که هر یک امکاناتی را (اعم از وجه نقد، وسایل و ماشین آلات و غیره) با خود به درون اجتماع مذکور آورده و به منظور کسب سود، فعالیت مشترکی را انجام داده و منافع را به نسبت های معین تقسیم مىکنند.

تعریف حسابداری شرکت های تضامنی:

شرکت تضامنی : شرکتی است که تحت اسم مخصوص برای امور تجاری بین 2 یا چند نفر با مسئولیت تضامنی تشکیل می شود اگر دارایی شرکت برای تادیه (پرداخت) تمام قروض کافی نباشد هر یک از شرکا مسئول پرداخت تمام قروض شرکت است.

نکته :

چنانچه دارایی های شرکت برای پرداخت بدهی ها و تعهدات مالی شرکت کافی نباشد هر یک از شرکا مسئولیت تضامنی به جهت پرداخت بدهی ها و تعهدات مالی دارند و این موضوع ربطی به میزان سهم الشرکه شرکاء ندارد.

نکته :

در اسم شرکت تضامنی باید عبارت (شرکت تضامنی) و حداقل یک نفر از شرکا ذکر شود.

در صورتی که اسم شرکت مشتمل بر اسامی تمامی شرکاء نباشد باید بعد از اسم شریک یا شرکایی که ذکر شده است عباراتی از قبیل (و شرکاء) یا (و برادران) قید شود.

شرکت تضامنی وقتی تشکیل می شود که تمام سرمایه نقدی تادیه و سهم الشرکه غیر نقدی نیز تقویم (ارزیابی به قیمت نقد) و تسلیم (تحویل) شده باشد.

در شرکت های تضامنی منافع کسب شده طبق نسبت مقرر در شرکت نامه (نسبت سود یا زیان) بین شرکا تقسیم می شود.

و چنانچه نسبت سود یا زیان در شرکت نامه مشخص نشده باشد منافع کسب شده هر سال باید به نسبت مانده
سرمایه شرکا تقسیم شود.

شرکت نامه:

شرکت نامه که باید بر طبق قانون تجارت تنظیم شود موارد زیر را در بر می گیرد :

• نام و نشانی شرکت
• اسامی شرکا و نشانی آنها
• تاریخ افتتاح شرکت
• موضوع و مدت شرکت
• روابط بین شرکا
• تقسیم سود یا زیان
• ورود و خروج شرکاء
• انحلال و تسویه در بعضی از کشور ها شرکت تضامنی در قالب هیچ شرکتی و شخصیت حقوقی جداگانه ای قرار نگرفته و بدون تشریفات خاصی بین شرکا، تشکیل می شود .

اما در ایران شرکت تضامنی زمانی رسمیت یافته و تشکیل می شود که قرارداد مکتوب و به ثبت برسد.

نکته :

در قرارداد شرکت که همان شرکتنامه است قابلیت تغییر در مفاد وجود ندارد مگر با رضایت کلیه شرکا

نکته :

انتقال سهم الشرکه در شرکت تضامنی صرفاً با رضایت تمامی شرکا مجاز می باشد.

نکته :

با توجه به ماهیت تضامنی بودن شرکت شرکا نمی توانند بدون رضایت کلیه شرکا از شرکت خارج و سهم الشرکه خود را به دیگری واگذار کنند.

فرآیند تشکیل شرکت های تضامنی:

تشکیل اولیه شرکت تضامنی توافق 2 یا چند نفر برای امور تجاری مشترک و سرمایه گذاری آنها برای کسب سود در امور تجاری عنوان شده می باشد.

بدین منظور بعد از توافق اولیه شرکا جهت ایجاد شرکت تضامنی ابتدا یک حساب جاری در یکی از بانک ها به نام “شرکت تضامنی …..در شرف تاسیس ” افتتاح و سرمایه نقدی خود را بدان حساب واریز می کنند.

آن قسمت از سرمایه غیر نقدی که وارد شرکت می شود باید بر اساس ارزش کارشناسی (ارزش منصفانه) با توافق کلیه شرکا ارزیابی شده در اختیار شرکت قرار می گیرد.

سرمایه گذاری توسط شرکا اگر نقد باشد وجه نقد را بدهکار و حساب سرمایه شریک را بستانکار می کنیم.

سرمایه گذاری توسط شرکا اگر غیر نقد باشد حساب دارایی واگذار شده شرکا معادل ارزش کارشناسی و منصفانه را بدهکار و حساب سرمایه شریک را بستانکار می کنیم.

حساب های موجود در شرکت سهامی :

در شرکت های تضامنی علاوه بر حساب سرمایه شرکا حساب های دیگری نیز وجود دارد علت وجود این حساب ها منع قانونی در تغییر حساب سرمایه شرکا است که براساس قانون هر تغییری در حساب سرمایه شرکا باید در اداره ثبت شرکت ها به ثبت برسد و همچنین در روزنامه رسمی آگهی شود.

حساب سرمایه شرکا :

برای ثبت حساب سرمایه شرکا 2 روش وجود دارد :

1 – روش ثابت :

در این روش حساب سرمایه شرکا معادل مبلغی که در شرکتنامه ثبت شده است در دفاتر ثبت می شود.

2 – روش متغیر :

در این حساب سرمایه شرکا معادل مبلغ ثبت شده در شرکتنامه نمی باشد.

رویداد هایی نظیر برداشت، بهره برداشت، سهم از زیان در بدهکار حساب سرمایه و رویداد هایی نظیر سهم بهره سرمایه، سهم سود، حق الزحمه شرکاء در بستانکار این حساب ثبت می شود.

نکته :

در ایران استفاده از روش ثابت مجاز می باشد.

حساب جاری شرکا :

تمامی شرکا باید دارای یک حساب جاری به نام خود در دفاتر داشته باشند و تمامی تغییرات در حساب سرمایه در آن ثبت شود و دائم نشان دهنده مانده حساب سرمایه شرکا در شرکت باشد.

رویداد های برداشت نقدی و غیر نقدی، بهره برداشت، سهم زیان در بدهکار این حساب ثبت می شود.

و رویداد های بهره سرمایه، حق الزحمه، سهم سود در بستانکار این حساب ثبت می شود.

نکته :

حساب جاری شرکا جزء حساب های دائمی می باشد.

حساب برداشت :

حسابی است که در دفاتر به نام هر یک از شرکا افتتاح می شود و در حقیقت در مقام اخذ وام از شرکت می باشد و به همین دلیل شرکا باید بهره ای نسبت به مبلغ برداشت شده به شرکت بپردازد.

حساب وام :

گاهی ممکن است که شرکت احتیاج به وجه نقد داشته باشد و یکی از شرکا وجه نقد مورد نیاز را در اختیار داشته باشد ولی تمایل به افزایش سرمایه خود نداشته باشد از این رو آن شریک مبلغ مورد نیاز شرکت را تحت عنوان وام در اختیار شرکت قرار می دهد و در ازای پرداخت وام به شرکت هر ساله بهره ای دریافت می کند.

نکته :

تقسیم سود یا زیان بر طبق قانون تجارت هر گونه سود یا زیان باید براساس نسبت سرمایه تقسیم شود مگر اینکه در شرکت نامه ترتیب دیگری نیز مقرر شده باشد.

تغییرات در مالکیت شرکت تضامنی :

هر گونه انجام تغییر در ساختار مالکیت شرکت های تضامنی تحت تاثیر مقررات موجود در شرکت نامه و رضایت کلیه شرکا باید صورت گیرد در این گونه موارد شرکت تضامنی اولیه منحل و شرکت تضامنی جدیدی به وجود می آید.

انحلال شرکت تضامنی و ایجاد یک شرکت تضامنی جدید نیاز به ارزیابی مجدد دارایی های شرکت دارد.

ورود شریک جدید :

ورود شریک جدید به 2 روش صورت می گیرد و نیاز به موافقت کلیه شرکای قدیمی دارد :

1 – از طریق سرمایه گذاری مستقیم :

در این حالت دارایی های شرکت معادل مبلغ سرمایه گذاری شریک جدید افزایش می یابد.

2 – از طریق خرید تمام یا قسمتی از سهم الشرکه شرکای قدیمی :

در این حالت هیچ تغییری در دارایی های شرکت صورت نمی گیرد.

نکته :

شریک جدید در مقابل تمامی تعهداتی که از قبل از ورود وی در شرکت وجود داشته است نیز مسئول است.

خروج شریک :

هر یک از شرکا می توانند با دریافت وجه یا سایر دارایی ها سهم الشرکه خود را به سایر شرکا واگذار و یا به افراد خارج از شرکت با توافق تمامی شرکا بفروشند.

توجه :

شریک خارج شده از شرکت در مقابل تعهدات و بدهی هایی که بعد از خروج وی به وجود می آید مسئولیتی ندارد اما در مقابل تعهدات و بدهی های قبلی مسئول می باشد.

حالت های خروج شریک :

• سهم الشرکه شریک خارج شونده با موافقت شرکا از طریق منابع شرکت پرداخت گردد که در این صورت هرگونه اختلاف بین مانده سهم الشرکه و مبلغ پرداخت شده به نسبت سود و زیان بین شرکا تقسیم می شود.
• چنانچه سهم الشرکه فرد خارج شده با رضایت کلیه شرکا به افراد خارج از شرکت واگذار شود.

که در این صورت هر گونه وجه یا دارایی که بین طرفین مبادله شود تاثیری در منابع شرکت ندارد.

انحلال شرکت تضامنی :

انحلال شرکت تضامنی به معنای پایان فعالیت واحد تجاری می باشد.

شرکت تضامنی به دلایل زیر منحل می شود:

• انقضای مدت شرکت
• رسیدن به هدف مشخص شده در اساسنامه
• ورشکستگی
• توافق کلیه شرکا

مراحل تسویه در شرکت تضامنی :

1. فروش تمام دارایی ها
2. وصول مطالبات
3. پرداخت بدهی های شرکت به استثنای مطالبات شرکا
4. پرداخت بدهی های شرکا
5. تقسیم سود یا زیان حاصل از فروش دارایی
6. تعیین مانده نهایی و پرداخت سهم هر یک از شرکا

نکته :

در مواردی که نقدینگی واحد تجاری برای پرداخت بدهی ها و تعهدات کافی نباشد میزان کسری از اموال شخصی شرکا تامین می شود .

نکته :

در مواردی که زیان فروش دارایی ها به قدری زیاد باشد که بعد از تخصیص به حساب شرکا ، حساب شریک مذبور بدهکار شود شریک مذبور باید میزان کسری حساب خویش (مانده بدهکار) را در شرکت سرمایه گذاری نماید و اگر شریک قادر به پرداخت بدهی نباشد میزان کسری سهم وی از حساب سایر شرکا تامین می شود.

تقسیم وجوه در تسویه تدریجی :

در مواردی که فرآیند تسویه به صورت تدریجی و بلند مدت انجام می شود شرکا ممکن است مبالغی که حاصل فروش دارایی های شرکت بدست آمده را از مدیران تسویه درخواست نمایند لذا مدیران تسویه می توانند این مبالغ را با در نظر گرفتن حقوق بستانکاران و سایر تعهدات و هزینه های تسویه بین شرکا توزیع نمایند.

مراحل تقسیم وجوه در روش تسویه تدریجی :

کلیه دارایی های غیر نقد شرکت بدون ارزش می باشند که این زیان احتمالی به نسبت سهم سود یا زیان بین شرکا تقسیم می شود(بدترین حالت ممکن در نظر گرفته شود).

نگهداری مبالغ کافی وجوه نقد (معادل بدهی های شرکت به استثنای بدهی مربوط به شرکاء)

نگهداری یک مبلغ کافی وجه نقد معادل پیش بینی هزینه های تسویه و مخارج احتمالی

هرگاه یک حساب شریک بعد از انجام مراحل قبلی بدهکار شود مانده بدهکار فرضی شریک باید به نسبت سود یا زیان بین سایر شرکا منظور شود.

هر نوع وجوه اضافی مازاد بر مبالغ ذخیره شده برای مراحل 2 و 3 که بدست آمده می توان بین شرکایی که مانده حساب سرمایه آنها بستانکار است را تقسیم نمود.

نکته :

باید توجه داشت که مبالغ پرداخت شده به هیچ عنوان نباید از مانده بستانکار حساب سرمایه شرکا بیشتر باشد.